به گزارش «آتنا گروپ»،عرضه سهام خودرویی‌ها در بازار سرمایه از سال گذشته مطرح بوده و این روزها شکل جدی‌تری به خود گرفته است؛ تا جایی که معاون وزیر و رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در بازدید روز گذشته خود از سایپا، خبر از انجام مقدمات واگذاری زیرمجموعه‌ها و فروش سهام تودلی آن‌ها داده است. قرار بر این بود تا ضمن تعیین تکلیف سهام درون‌گروهی خودروسازان، سهم باقیمانده دولت در دو خودروساز بزرگ نیز واگذار شود تا دخالت دولت در این صنعت کاهش یابد یا به‌طور کلی از بین برود. اما با این‌حال، ماه‌هاست موضوع واگذاری سهام تودلی و دولتی خودروسازان در مرحله فراهم‌سازی مقدمات فریز شده و همچنان این واگذاری انجام نشده است. از سال گذشته که این بحث مطرح و جدی شده، تمایل به سهام خودروسازان بیش از پیش است؛ سهامی که بر بازار سرمایه هم تاثیر دارد. چراکه رشد این سهام، کل گروه خودرویی بورس و بازار سرمایه را مثبت می‌کند و ریزش این گروه به‌ویژه سهم ایران‌خودرو و سایپا تاثیر منفی بر بازار دارد. با این‌حال، وضعیت این گروه و همچنین بازار سرمایه در هفته‌های اخیر بسیار خوب بوده است و در این بخش، نمی‌توان تاثیر فروش خودرو در بورس کالا و کسب سود قابل توجه برای خودروسازان را نادیده گرفت. ادامه و افزایش عرضه خودرو در بورس کالا، سبب رشد قیمت سهام خودروسازان و در نهایت رشد بازار سرمایه خواهد شد. اما می‌بینیم که در این بخش هم کارشکنی‌هایی انجام شده است و برخی درصدد هستند تا مانع عرضه خودرو در بورس شوند یا به‌نوعی قیمت‌گذاری دستوری را که آفت بزرگ این صنعت در دهه اخیر بوده را وارد بازار سرمایه و بورس کالا کنند. درخصوص وضعیت این روزهای بازار سرمایه و نقش گروه خودرویی در آن و همچنین بحث واگذاری سهم باقیمانده دولت در این بازار با مهدی حاجی‌وند، کارشناس بازار سرمایه به گفت‌وگو پرداختیم.
وضعیت بازار سرمایه طی ماه‌های اخیر به چه صورت بوده است؟
بازار سرمایه از تورم سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ جا ماند و جهش دلار به بیش از ۴۰هزار تومان باعث شد بازار سرمایه نیز خود را جمع‌وجور کند و روزهای خوبی داشته باشد. البته از چند جهت این مثبت بودن قابل توجه است؛ وقتی در همه بازارها تورم ۴۰ تا ۵۰درصدی را می‌بینیم، این تورم به بازار سرمایه هم خواهد رسید. رسیدن این تورم به بازار سرمایه باعث شده است طی دو ماه اخیر اتفاقات خوبی برای این بازار رخ دهد. از طرف دیگر، نقدینگی بالایی در بازار وجود دارد. سیاست‌ها هرچند دیرهنگام اما به سمت منجمد کردن نقدینگی رفته، یعنی تیم اقتصادی دولت به این نتیجه رسیده است که باید نقدینگی را جمع و فنر تورم را کمی فشرده کند. ضمن این‌که پتانسیل فروش نفت را نداریم و صادرات هم برای ارزآوری نداریم. به نظر می‌رسد دولت از بازار طلا و ارز هم خیلی دیگر نمی‌تواند تامین نقدینگی کند. بنابراین فعلا بازار سرمایه پتانسیل لازم برای تامین مالی دولت را دارد. تجربه نشان داده است معمولا در فصل زمستان، دولت از طریق فروش سهام تا حدودی تامین نقدینگی برای مصارف مختلف را داشته باشد. در مجموع بازار سرمایه از ظرفیت رشد بالایی برخوردار است و توجه‌ها به سمت این بازار جلب شده و حجم و ارزش معاملات در روزهای اخیر جزو بهترین روزهای سال ۱۴۰۱ بوده است.
این روزها گروه خودرویی چه شرایطی در بازار سرمایه دارد؟ آیا از بازار سرمایه تاثیر پذیرفته یا بر بازار تاثیر داشته؟ بحث عرضه سهام خودروسازان چه اثری داشته است؟
از اسفند سال گذشته که وعده عرضه سهام باقیمانده دولت مطرح شده، دو خودروساز بزرگ به‌عنوان لیدرهای گروه خودرویی رشد خوبی را نصیب سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند. البته با جذر و مد قیمتی هم مواجه بوده‌اند. اما فعلا خبری از عرضه سهام دولتی نیست و این بهانه‌ای شده برای رشد سهم دو خودروساز. ایران‌خودرو و سایپا و گروه خودرویی به‌نوعی چشم و چراغ بازار هم هستند. اگر ما می‌خواهیم بازار را رشد بدهیم، چه گروهی بهتر از گروه خودرویی؟ رشد این گروه باعث می‌شود مابقی سهم‌ها هم به دنبال آن حرکت کنند. اگر می‌خواهیم بازار را منفی کنیم، بازهم گروه خودرویی می‌تواند لیدری کارساز باشد. فارغ از این‌که ایران‌خودرو و سایپا ظرفیت رشد را دارند یا خیر، فکر می‌کنم که اگر قرار باشد بازار را مثبت نگه داریم، گروه خودرویی می‌تواند نقش بزرگی ایفا کند. به نظر من، قطعه‌سازان و برخی نمادهای خاص نیز می‌توانند تاثیر مثبتی بر این بازار داشته باشند. درمجموع می‌توان گفت؛ گروه خودرویی تنها گروهی در بازار سرمایه است که هم بر بورس تاثیرگذار بوده و هم از بورس تاثیر پذیرفته؛ این گروه هر دو نقش را بازی کرده است.
اگر سهام گروه خودرویی در بازار عرضه شود، چه نتیجه‌ای برای دو خودروساز و البته بازار سرمایه خواهد داشت؟ اصولا آیا می‌توان نقش مهمی برای واگذاری مابقی سهام دولتی در تغییر شرایط بورس متصور بود؟
واگذاری سهام ایران‌خودرو و سایپا به‌سادگی اتفاق نخواهد افتاد. چراکه این سهم‌ها در وثیقه دولت هستند. درحال‌حاضر این بحث مطرح است که ابتدا باید سهام تودرتوی خودروسازان آزاد شود و بعد سراغ سهام دولتی رفت. به نظر می‌رسد عرضه سهام باقیمانده در بورس دارای بوروکراسی طولانی و بسیار زمان‌بر و انرژی‌بری باشد. اما با فرض این‌که هر دو بلوک سهام خودروسازان هم عرضه شوند، باز هم بعید است در صنعت خودرو یا بازار سرمایه اتفاق خاصی رخ دهد. دولت با سهام عدالت در ایران‌خودرو و سایپا و حتی با تک‌سهم نیز همه‌کاره صنعت خودرو است. ترکیب سهام‌داری ایران‌خودرو و سایپا را که می‌بینیم متوجه می‌شویم این دولت است که هیات‌مدیره خودروسازان را می‌چیند. بنابراین عرضه سهام دولت در این خودروساز به خودی خود، نمی‌تواند مشکلی را حل کند. باید فضا را رقابتی کنیم و اجازه دهیم بخش خصوصی فعال بوده و واردات خودرو جریان داشته باشد. درد صنعت خودرو ایران این است که خصوصی‌سازی واقعی رخ نداده و بخش خصوصی سکاندار این دو خودروساز نیست. همچنین یک‌سری مشکلات هم در صنعت خودرو داریم. مانند نیروی انسانی فربه و ساختاری که اصلاح نشده است. در مجموع، عرضه سهام دولت در ایران‌خودرو و سایپا به‌تنهایی نمی‌تواند حل‌کننده مشکلات این صنعت باشد.
آیا عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند شرایط برای خودروسازان تغییر دهد؟
همان‌طور که بارها گفته شده است؛ در هیچ جای دنیا به این شکل خودرو به فروش نمی‌رسد. چراکه در همه جا فضا رقابتی است و گاهی حتی برای خرید به مشتری التماس می‌کنند و شرایط بسیار خوبی برای فروش خودروها در نظر می‌گیرند. اما به دلیل انحصاری که دولت ایجاد کرده و قیمت‌گذاری دستوری که در کشور داریم و همچنین رانتی که خواسته یا ناخواسته توزیع شده، فعلا تصمیم بر این است عرضه خودرو در بورس کالا ادامه پیدا کند. درحالی‌که عرضه خودرو در بورس کالا به‌تنهایی نمی‌تواند درمان تمام دردهای خودروسازان باشد. ساختار معیوب، نیروی انسانی مازاد و… جزو مشکلات اصلی این صنعت است. اما بورس کالا در شرایط فعلی و به‌عنوان یک دوران گذار، سیاست بد و اشتباهی نبوده است. قیمت‌گذاری دستوری و فروش با قرعه‌کشی، مبلغ بسیار زیادی را به جیب مصرف‌کننده، دلال یا رانت‌خوار وارد می‌کرد. اما فروش در بورس کالا باعث شده است فاصله قیمت تعیین‌شده برای کارخانه، بازار و بورس به جیب خودروساز برود. فکر می‌کنم از این جهت، خودروسازان باید قدردان بورس کالا باشند.
چرا شاهد فشار برای توقف عرضه خودرو در بورس کالا هستیم؟
متاسفانه برخی نمایندگان مجلس مانع‌تراشی می‌کنند تا عرضه خودرو در بورس کالا اتفاق نیفتد که به نظر من؛ یا اطلاع صحیحی از عرضه خودرو در بورس کالا به دست نیاورده‌اند یا حواسشان نیست که این سود در حالت دیگر به دست دلالان می‌رسد. می‌بینیم که عرضه خودرو شفاف‌تر شده و مصرف‌کننده نهایی است که وارد سازوکار بورس می‌شود و محصول را خریداری می‌کند. اما در سازوکارهای دیگر خیلی شاهد این نبوده‌ایم که مصرف‌کننده نهایی برای خرید خودرو اقدام کند. درمجموع عرضه خودرو در بورس کالا به انگیزه‌ای برای رشد قیمت سهام خودروسازان در بازار سرمایه هم تبدیل شده است. تاثیر این اقدام روی نماد مشخص است. از سوی دیگر، شاهد ورود سود بیشتری به جیب خودروسازان هستیم. بر اساس سازوکار شفافی که در بورس کالا داریم، می‌دانیم که چه کسی با چه قیمتی خودرو خریداری کرده و احتمالا مصرف‌کننده واقعی هم بوده است. ضمن این‌که امیدواریم اگر روزی قرار است صحبت از پیوند بورس و خودرو داشته باشیم، بحث بر سر تامین مالی ارزان و شفاف برای خودروسازان و قطعه‌سازان به‌منظور انجام پروژه‌هایشان باشد تا این‌که صرفا عرضه خودرو در بورس را شاهد باشیم.
