به گزارش «آتنا گروپ»،عرضه خودرو در بورس طی روزهای اخیر و با عرضه ۲هزار دستگاه تارا دستی به مسیر خود ادامه داد. نکته جالب فروش این محصول، کشف قیمت حدود ۲۰۰میلیون کمتر از قیمت بازار بود. هرچند فروش در بورس کالا سود خوبی برای خودروساز و البته خریدار دارد، اما این عرضه همچنان نتوانسته بر قیمت بازار تاثیرگذار باشد. تارا در بازار بیش از ۶۰۰میلیون تومان به فروش می‌رسد و عرضه در بورس کالا تغییری در قیمت‌ها نداده است. با این وجود، هنوز امید است که با افزایش تولید و عرضه خودرو در بورس و فروش روزانه آن بازار خودرو نیز دچار ریزش شود و این بار قیمت بازار خود را به قیمت حاشیه بورس کالا برساند.
این در صورتی است که خودروسازان میزان عرضه در بورس کالا را افزایش دهند. یعنی روزانه هزاران دستگاه از مدل‌های مختلف در بورس کالا عرضه شود و مشتری مطمئن باشد که می‌تواند هر زمانی که به خودرو نیاز دارد از بورس خرید کند. در بخش پایانی مصاحبه با اصغر خسروشاهی، نایب‌رئیس انجمن قطعه‌سازان خودرو به بحث درخصوص عرضه خودرو در بورس و بحث افزایش تولید و تاثیر آن بر قیمت خودرو پرداختیم.
عرضه خودرو در بورس تاثیر چندانی بر بازار خودرو نداشته اما به‌هرحال قیمت‌ها در بورس کالا کمتر از قیمت بازار است. روند عرضه خودرو در بورس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا شرایط برای آزادسازی قیمت خودرو فراهم می‌شود؟
تجربه عرضه خودرو در بورس تجربه متفاوتی است و تنها کشوری هستیم که خودرو را در بورس عرضه می‌کند. اما اینکه چرا این کار انجام شد به این دلیل بود که چندسال قیمت دستوری به دو خودروساز دیکته شده بود. یعنی خودروساز پایین‌تر از قیمت تمام‌شده محصول را عرضه می‌کرد و نه‌تنها سودی به دست نمی‌آورد، بلکه زیان فراوانی را متحمل می‌شد. خودروساز گاهی قیمت تمام‌شده و نرخ مواد اولیه را هم از مشتری دریافت نمی‌کرد. رانتی در این بخش ایجاد شده بود که البته هنوز هم تا حدود زیادی برقرار است و دلال‌ها چندصد میلیون تومان از خرید و فروش خودرو کسب می‌کنند. این روش بسیار نادرستی بود که سبب زیان انباشته‌ای بالغ بر ۱۳۰ هزار میلیارد تومان برای دو شرکت بزرگ خودروسازی کشور شد. هرچند من معتقدم که این دو شرکت می‌توانند در بخش‌های مختلفی هزینه‌ها را کاهش دهند، اما در مجموع اثر آن به اندازه تاثیرگذاری قیمت‌گذاری دستوری نیست. بنابراین اگر این روند بدون هیچ‌گونه تغییری ادامه پیدا می‌کرد، قطعا این دو شرکت ورشکست بودند. بهترین تصمیم آزادسازی قیمت خودرو بود. اینکه هیات‌مدیره خودروسازان تصمیم بگیرند با چه قیمتی خودروها را به فروش برسانند. اما متاسفانه به‌دلیل اینکه بیش‌از ۱۰ سال است قیمت‌گذاری دستوری اعمال می‌شود، فاصله قیمت خودرو از کارخانه نیز بسیار گسترش پیدا کرد. می‌دیدیم برای ۱۰هزار خودرویی که برای فروش گذاشته می‌شود، ۶میلیون نفر متقاضی وجود دارد. این‌ها عمدتا افرادی هستند که پولی در اختیار دارند و می‌خواهند سود قابل‌توجهی از اختلاف بازار و کارخانه به‌دست آورند. دولت‌ها هم این‌قدر شجاعت ندارند که قیمت خودرو را آزاد کنند و به‌نظر می‌رسد از تبعات اجتماعی آن می‌ترسند. بنابراین راه‌حل میانه‌ای برای آن در نظر گرفتند و آن‌هم فروش در بورس کالا بود. بدین ترتیب، همه از فروش خودرو در بورس کالا به‌دلیل اینکه از فروش دستوری بسیار بهتر بود، استقبال کردند.
در شرایط فعلی چرا قیمت خودرو همچنان در بورس هم بالاست؟
در شرایط فعلی به‌دلیل اینکه شاهد تورم بسیار بالایی در اقتصاد هستیم، مردم به دنبال تبدیل پول خود به کالا هستند. در کنار سکه، ارز و…، خودرو نیز ازجمله کالاهایی است که تقاضای بسیاری برای آن وجود دارد. بنابراین درخواست خرید خودرو بسیار زیاد بوده و همین مساله باعث شده است بورس تاثیر چندانی بر بازار نداشته باشد و قیمت‌ها کاهش پیدا نکرده‌اند. یعنی اگر می‌بینیم عرضه خودرو در بورس خیلی بر کاهش قیمت در بازار اثرگذار نبوده، این مساله ربطی به صنعت خودرو و عرضه خودرو در بورس ندارد؛ بلکه به دلیل شرایط اقتصادی کشور و تورم موجود است که تقاضا برای خرید خودرو رشد کرده زیرا خودرو نقدشوندگی بالایی دارد و مردم با تبدیل پول خود به خودرو ارزش آن را حفظ می‌کنند.
عرضه خودرو در بورس چگونه باعث تغییر در قیمت‌ها خواهد شد؟ چه شرایطی برای تاثیرگذاری بورس بر بازار خودرو نیاز است؟
اگر شرایط اقتصادی تثبیت شود و جلوی رشد تورم گرفته شود و خودروسازان هم عرضه خود را در بورس افزایش بدهند، شاهد کاهش قیمت خودرو در بازار خواهیم بود. تقاضای ما از خودروسازان این بوده است که خودروها را در تعداد اندک در بورس عرضه نکنند، بلکه هربار ۱۰ تا ۲۰هزار دستگاه خودرو در بورس به فروش برسانند. وقتی عرضه افزایش پیدا کند، طبعیتا باعث کاهش قیمت خواهیم بود. امیدوارم به لحاظ اقتصادی به ثبات برسیم و روند عرضه هم افزایش پیدا کند. البته این به شرطی است که دولت و مجلس حمایت کنند و این بحث را که فروش خودرو در بورس موفق نبوده است، پیش نکشند. اینکه دوباره بحث قیمت‌گذاری دستوری، قرعه‌کشی و… مطرح می‌شود، به صلاح کشور و صنعت خودرو نیست. شنیده می‌شود برخی نمایندگان مجلس مخالف عرضه خودرو در بورس هستند و دوباره بحث قیمت‌گذاری دستوری را مطرح می‌کنند. این کار بزرگ‌ترین اشتباه است. با عرضه بیشتر و ثبات اقتصادی به اهدافی که مدنظر داشته‌ایم، خواهیم رسید. باید در این بحث مقاومت کنیم. با این روند شاهد کاهش قیمت خودرو خواهیم بود. چراکه دو خودروساز هم تولید خود را افزایش داده‌اند و حتی با سودی که کسب می‌کنند، می‌توانند تامین قطعات و خرید مواد اولیه بیشتری داشته باشند و تولید بیش از پیش افزایش پیدا کند.
بحث افزایش تولید در دستور کار خودروسازان است. اما چه مشکلی وجود دارد که عرضه بیشتری در بورس کالا انجام نمی‌شود؟ برای پژو پارس، ۲۰۶ و چند محصول دیگر تقاضای بسیار بالایی وجود دارد، اما عرضه همچنان مناسب نیست. با اینکه عرضه در بورس سود خوبی برای خودروساز دارد. آیا مشکلی در بحث تامین وجود دارد؟
عرضه خودرو چیزی نیست که یک‌شبه رخ بدهد. به‌هرحال تا مواداولیه سفارش داده شده، قطعه تولید شود و بعد به خطوط خودروساز بیاید و تولید انجام شود، یک پروسه چندماهه خواهد داشت. هم‌اکنون ایران‌خودرو و سایپا درمجموع به‌طور متوسط روزانه بیش از ۵هزار دستگاه خودرو تولید می‌کنند. ظرفیت بسیار خوبی به دست آورده‌اند و احتمالا به ۶هزار دستگاه خودرو در روز به‌زودی خواهیم رسید. به‌هرحال خودروساز باید مواد اولیه تهیه کند، به قطعه‌ساز پول بدهد و قطعه‌ساز هم بتواند تولید را انجام دهد. این روند به زمان سه‌ماهه‌ای احتیاج دارد و اگر مقاومت کنیم، حتما عرضه خودرو در بورس افزایش پیدا خواهد کرد. خودروسازان اهداف بزرگی در این راستا دارند و شدیدا به قطعه‌سازان برای افزایش تولید فشار وارد می‌کنند. فکر می‌کنم در سه‌ماه آینده این دو شرکت به تولید روزانه ۶هزار دستگاه خودرو دست پیدا کنند.
آیا این امکان وجود دارد که در آینده، عرضه خودرو در بورس کالا به صورت روزانه انجام شود؟ مثلا روزانه تعداد مشخصی ۲۰۶، پژو پارس، کوییک و… در بورس عرضه شود؟
همان‌طور که اشاره شد، این دو خودروساز روزانه بیش از ۵هزار دستگاه خودرو تولید می‌کنند که یک مقدار از آن را باید به تعهدات گذشته اختصاص دهند و مازاد بر آن را باید در بورس عرضه کنند. هرچقدر تعهدات گذشته کم شود، میزان عرضه در بورس افزایش پیدا خواهد کرد. اما این مساله نیاز به زمان دارد. دولت و مجلس باید از این طرح حمایت کنند و از آن عقب‌نشینی نکنند، بسیار اهمیت دارد.
بر این اساس، آیا این امکان که در بهار یا تابستان سال آینده فروش خودرو در بورس به‌صورت روزانه انجام شود، وجود دارد؟
بله. وقتی خودرو به‌صورت کامل تولید شود، تیراژ صعودی باشد و تعهد معوقی به مشتریان وجود نداشته باشد، امکان عرضه هرروزه خودرو در بورس با تیراژ بالا فراهم می‌آید و حتما شاهد شکسته‌شدن قیمت‌ها خواهیم بود.
برخی نمایندگان مجلس از دستوری‌شدن سقف قیمت در بورس و همچنین لزوم ورود شورای رقابت به قیمت‌گذاری در بورس کالا سخن می‌گویند. این مساله را چگونه می‌بینید؟
این کار اجرا شدنی نیست و بسیار اشتباه است. وقتی قیمت‌گذاری دستوری را به بورس ببرند، کسانی که به این خودروها دسترسی پیدا می‌کنند، رانت کلانی به‌دست خواهند آورد.
این رانت را چگونه قرار است توزیع کنیم؟ آیا بازهم قرار است دوباره به سمت قرعه‌کشی برویم؟ بورس یعنی هرکس که قیمت بالاتری پرداخت کند، می‌تواند خودرو را خریداری کند. قیمت‌ها هم با افزایش عرضه در بورس کاهش پیدا می‌کند. اما ورود قیمت‌گذاری دستوری به بورس، ما را به چرخه معیوب گذشته برمی‌گرداند.
