بازار لوازم یدکی خودرو یکی از بازارهای بزرگ به لحاظ گردش مالی و وسعت کار در سراسر کشور است. لوازم یدکی مورد نیاز خودرو است و ایمنی خودرو را تضمین می‌کند. بنابراین این بازار و محصولات آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند. تولید، واردات و عرضه لوازم یدکی غیراصل و نامرغوب سبب می‌شود تا مشتری هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ ایمنی با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه شود. بنابراین ساماندهی تولیدکنندگان صنفی یا آن‌چه تاکنون «تولیدکنندگان زیرپله‌ای» خطاب می‌شدند، بسیار اهمیت دارد. این تولیدکنندگان ۱۳درصد نیاز بازار لوازم یدکی را تامین می‌کنند. در کنار این تولیدکنندگان نظارت بر کیفیت تولید تولیدکنندگان صنعتی که بخش اصلی بازار در اختیار آن‌هاست نیز باید در اولویت نهادهای نظارتی باشد. بر این اساس، طرح شناسه‌دار کردن قطعات به‌منظور کنترل بازار و مشخص‌شدن تولیدکننده آن انجام شده است تا از ورود قطعات غیرایمن، تقلبی و غیراصلی به بازار جلوگیری شود و کیفیت محصولات عرضه‌شده به بازار هم افزایش پیدا کند. در همین راستا، اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم یدکی و ماشین آلات تهران دست به کار شده است و سعی دارد تا شرایط را برای نظام‌مند کردن فعالیت این تولیدکنندگان فراهم کند. ضمن این‌که این اتحادیه مطالبات بسیاری نیز در حوزه کیفیت و عرضه لوازم یدکی دارد و در پی تغییر شرایط این بازار است.
با روی کار آمدن هیات‌مدیره جدید در این اتحادیه، شاهد تغییرات بسیاری در این حوزه بوده‌ایم و آن‌طور که سیداحمد حسینی، رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم یدکی و ماشین‌آلات تهران در پاسخ به «آتنا گروپ» با بیان این‌که این اتحادیه مدتی است که اقدام به صدور پروانه تولیدکنندگان صنفی کرده است، گفت: «اتحادیه لوازم یدکی با تعریف شاخص‌های تمایز تولیدکنندگان صنفی از صنعتی، این حرکت را با همکاری شرکت شهرک‌های صنعتی، سازمان فنی‌حرفه‌ای و دانشگاه علمی‌کاربردی آغاز کرده است. بنابراین، دیگر نباید از واژه نامانوس تولیدکنندگان زیرپله‌ای استفاده کرد. زیرا با توافقی که با شرکت شهرک‌های صنعتی انجام شده است، تولیدکنندگان صنفی که پروانه دریافت می‌کنند، به این شهرک‌ها برای خرید زمین برای احداث سوله کارخانه و کارگاه معرفی می‌شوند.»
اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم یدکی بحث شناسه دار کردن قطعات را چگونه مدیریت کرده است؟
متاسفانه در آغاز طرح وزارت صمت قصد داشت بدون تعامل با اتحادیه و با ابزار نظارتی این طرح را در سطح بازار اجرا کند که این موضوع می‌توانست تبعات جبران‌ناپذیری در سطح عرضه ایجاد کرده و بازار را دچار التهاب کند. خوشبختانه در آن مقطع و با روی کار آمدن هیات‌مدیره جدید توانستیم گفتمان جدیدی را پایه‌گذاری کنیم و با کار تخصصی و حرفه‌ای مشکلات و تبعات طرح را در جلسات متعدد با مسئولین دولت و وزارت صمت، نمایندگان مجلس و در سطح رسانه‌ها اعلام کنیم و با همکاری رسانه‌های مستقل از تبعات جبران‌ناپذیر این طرح در آن مقطع جلوگیری کنیم.
طبق آمار و برآورد ما، بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ تولیدکننده صنفی در استان تهران مشغول فعالیت هستند. فعالیت‌هایمان را آغاز کردیم و بحث اطلاع‌رسانی و بازرسی‌ها را کلید زده‌ایم و امیدواریم تولیدکنندگان صنفی را آگاه کنیم که از این ظرفیت به‌وجودآمده استفاده کنند
آیا درحال‌حاضر مشکلات مربوط به این طرح حل شده است؟
پیش بینی می‌کنیم که مشکلات طرح شناسه کالا تا قبل از شروع سال جدید حل شود. امروز اتحادیه با قدرت در راستای اقناع‌سازی و آموزش طرح در حال فعالیت است و سعی کرده است با ایجاد گفتمان جدید در سطح صنایع و صنوف خودرویی بستر لازم برای اجرای طرح را فراهم کند و امروز این وزارت صمت است که باید مشکلات طرح را حل کند و سوالات کارشناسان صنفی را پاسخ دهد تا بتوان این طرح را به خوبی اجرا کرد.
بحث مهم این روزهای اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات تهران، صدرو پروانه برای تولیدکنندگان صنفی است. در این خصوص نیز توضیح دهید.
متاسفانه سال‌های متمادی بود که تولیدکنندگان صنفی با واژه غیرملموس زیرپله‌ای معرفی می‌شدند، درحالی‌که بخشی از قطعات تولیدی این صنف بسیار باکیفیت بوده و سهم ۱۳ درصدی از تولید و بازار را به خود اختصاص داده بودند. اما تمام ظرفیت‌های تولیدی کشور با رویکرد بهبود فضای کسب‌وکار و توسعه فضای تولید در شرایط تحریمی در اختیار آن‌ها قرار نمی‌گرفت. با تعاملات این اتحادیه با معاونت وزارت صمت، شناسنامه‌دار کردن تولیدکنندگان صنفی در دستور کار قرار گرفت. پس از اخذ کد آیسیک از سوی وزارت صمت و سازمان صمت، صدور پروانه برای تولیدکنندگان صنفی در سطح استان آغاز شده است. پیرو انعقاد تفاهمنامه با شرکت شهرک‌های صنعتی، اختصاص زمین با قیمت مصوب دولتی برای ساخت سوله و کارگاه یکی دیگر از اقداماتی است که انجام شده است. صدور پروانه برای این تولیدکنندگان، امکان استفاده از سوبسیدهای دولتی در حوزه حامل‌های انرژی را نیز امکان‌پذیر می‌سازد. درحال‌حاضر ساماندهی تولیدکنندگان صنفی در سطح استان تهران از سوی اتحادیه انجام شده است. اتحادیه با جدیت این موضوع را پیگیری کرده و شاخص‌های تشخیص تولیدکنندگان صنفی را نیز با استفاده از کارشناسان حرفه‌ای برای تمایز از تولیدکنندگان صنعتی احصا کرده‌ایم و در این راستا ذره‌ای از حقوق صنفی اعضا کوتاه نخواهیم آمد.
مباحث بسیاری در مورد کیفیت قطعات وجود دارد. آیا پایین بودن کیفیت قطعات مربوط به صنف شما است یا تولیدکنندگان بزرگ کیفیت مناسبی ارائه نمی کنند؟
متاسفانه عرضه‌کنندگان لوازم یدکی دولتی یا وابسته به خودروسازان از اتحادیه که طبق قانون مسئولیت ساماندهی بازار را برعهده دارد، مجوزی نداشته و قطعات عرضه‌شده توسط آنان نیز کیفیت لازم را ندارد. همین امر باعث شده است سطح قطعات خودرو به‌طور کلی افت کند. کیفیت قطعات عرضه‌شده از سوی شرکت‌های شناسنامه‌دار بازار، اثبات شده است. همه اعضای صنف از شریف‌ترین انسان‌ها هستند و همواره در طول تحریم‌های شکننده از سوی غرب حتی یک روز اجازه نداده‌اند با کمبود قطعه در کشور روبه‌رو شویم و این موضوع درخصوص بخش قطعات ماشین‌آلات راهسازی و معدنی بیشتر نمایان است و اجازه نداده‌ایم حتی یک روز صنعت کشور منتظر قطعه بماند و کار متوقف شود.
برای بهبود وضعیت صنف چه اقداماتی انجام خواهید داد؟ درحال‌حاضر عمده مشکل اصناف چیست؟
متاسفانه رویه غلطی تا پیش از این در اصناف وجود داشته و انسجام لازم در اصناف وجود ندارد و برخی کارشکنی‌هایی در بدنه اصناف و همچنین تعارض منافع وجود دارد. با توجه به فضای به‌وجودآمده در اصناف کشور، اجازه نخواهیم داد تا عده‌ای روند تغییرات را کند کرده و فضا را مسموم کنند و در این راستا تمام‌قد از حقوق نه‌تنها صنف لوازم یدکی، بلکه از همه اصناف حمایت می‌کنیم و کوتاه نخواهیم آمد. امروز اصناف از طریق مالیات بخش بزرگی از بودجه کشور را تامین کرده و برخلاف دیگر بخش‌های اقتصادی به‌جای دریافت بودجه، نیازهای مالی کشور را تامین می‌کنند. متاسفانه دولت با افزایش سهم مالیات در بودجه، فشار بیشتری به اصناف وارد کرده تا مالیات بیشتری پرداخت کنند و این در شرایط اقتصادی فعلی دور از انصاف است و بسیاری از کسبه به همین سبب با مشکلات اقتصادی متعددی روبه‌رو هستند.
اتحادیه شما نام تولیدکنندگان را پیش از فروشندگان قرار داده است. چه تعدادی از تولیدکنندگان پیش از اقدام به عرضه پروانه عضو اتحادیه بودند و بعد از این اقدام چه تعداد به اعضای شما افزوده خواهد شد؟
ابتدا باید بگویم؛ اتحادیه صنفی برای صدور پروانه کسب نیاز به کدهایی دارند که معروف به آیسیک هستند. در واقع وقتی اطلاعات پروانه کسب یک فعال صنفی را بارگزاری می‌کنیم، آیسیک رسته آن را معرفی می‌کند. اتحادیه پیش از این، شامل دو رسته عرضه‌کنندگان خرده‌فروش و توزیع‌کنندگان عمده فروش بود. این در حالی است که رسته تولیدکنندگان را نداشت. بعد از جلسات مکرری که در وزارت صمت درخصوص شناسنامه‌دار کردن تولیدکنندگان صنفی داشتیم و پس از طی مراحل قانونی در کمیسیون نظارت استان تهران و هیات عالی نظارت، رسته تولیدکنندگان صنفی هم به اعضای ما اضافه شد. طبق آمار و برآورد ما، بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ تولیدکننده صنفی در استان تهران مشغول فعالیت هستند. فعالیت‌هایمان را آغاز کردیم و بحث اطلاع‌رسانی و بازرسی‌ها را کلید زده‌ایم و امیدواریم تولیدکنندگان صنفی را آگاه کنیم که از این ظرفیت به‌وجودآمده استفاده کنند. اما درخصوص این‌که چرا از عنوان تولیدکنندگان پیش از عنوان فروشندگان استفاده کردیم، باید بگویم؛ گرچه اتحادیه ما درواقع هم واردکنندگان و تولیدکنندگان و هم توزیع کنندگان را شامل می‌شود، ولی باور ما این است که باید از تولید باکیفیت داخلی تمام‌قد دفاع کنیم. طرح ما جامع و مانع است؛ جامع یعنی حمایت همه‌جانبه و مانع در این خصوص که موجب سوءاستفاده و رانت نشود. استفاده از عنوان تولید پیش از فروشندگان، نشان از اهمیت به حوزه تولید دارد.
آماری هم درخصوص واردات لوازم یدکی ارائه دهید؛ چند درصد لوازم یدکی توسط واردات تامین می شود و چند درصد برعهده تولیدکنندگان داخلی است؟ چه نظارتی و توسط چه نهادی روی کیفیت لوازم یدکی انجام می شود؟
متاسفانه عدم هماهنگی بین وزارت اقتصاد و وزارت صمت، به یکی از چالش‌های واردکنندگان ما تبدیل شده است. گمرکات زیرمجموعه وزارت اقتصاد و امور دارایی هستند. زمانی که از اصالت کالا و اجرایی‌شدن ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا به میان می آید، گمرک کشور اعلام می کند که به ما ارتباطی ندارد و تنها اصالت اسناد را بررسی می‌کنیم و تشخیص اصالت کالا برعهده وزارت صمت است. همین عدم هماهنگی بین وزارتخانه‌ها مشکلات عدیده‌ای برای فعالان بخش خصوصی ایجاد کرده است. یکی دیگر از مشکلاتی که واردکنندگان لوازم یدکی با آن روبه‌رو هستند، سقف اعتبار بازرگانان است؛ افرادی که دارای کارت بازرگانی هستند، به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول بازرگانانی هستند که در حوزه تخصصی خود فعالیت می‌کنند. یعنی آن‌ها وارکنندگان قطعات یدکی خودرو هستند و حوزه تخصص آن‌ها هم لوازم خودرو است و توزیع هم توسط همین افراد انجام می‌شود. دسته دوم بازرگانانی هستند که به‌صورت حق‌العمل‌کاری این کالاها را وارد می‌کنند. یعنی به نام صاحب کالا واردات انجام می‌شود و در مبادی ورودی هم نام صاحب کالا عنوان می‌شود. دسته سوم بازرگانانی هستند که با نام ترخیص کالا شناخته می‌شوند. این افراد کالاها را با نام خود همه کالاها را وارد می‌کنند. اما مشکل این‌جاست که اگر کارت اعتباری بازرگانی اعتبار کمی داشته باشد، برای تامین مازاد آن باید به ترخیص‌کار مراجعه کنند. شاید این ترخیص‌کار اشراف کافی به شرایط نداشته باشد و رعایت نکند. قطعاتی که وارد کشور می‌شود، صاحب کالا و مصرف‌کنندگان را دچار چالش می‌کند. این تعامل با وزارت اقتصاد و امور دارایی برای بالا بردن اعتبار واردکنندگان بعد از بررسی و راستی‌آزمایی به شفافیت در این حوزه کمک شایانی می‌کند. امروزه یک‌سری از قطعات به‌صورت وارداتی هستند و بسیاری از تولیدات داخلی هم با مواد اولیه وارداتی تولید می‌شوند. می‌توان گفت امروز در حوزه ماشین‌آلات راهسازی و معادن در قطعات بسیار جزئی تولیدات انجام شده و عمده قطعات این ماشین‌آلات وارداتی هستند، اما در خودروهایی که خودروسازان تولید می‌کنند، اکثر قطعات سهم تولیدکنندگان داخلی هستند.
