آریتمی چیست؟ هر آنچه لازم است در مورد آریتمی قلبی بدانید

 

آریتمی قلبی چیست؟

اصطلاح آریتمی از یک واژه‌ی یونانی ریشه می‌گیرد. “آ” به معنای فقدان است بنابراین آریتمی یعنی از دست دادن ریتم. در واقع آریتمی به معنای بی نظمی در “سرعت” یا “ریتم” ضربان قلب است که با الکتروکاردیوگرام یا ECG قابل تشخیص است.

چه کسانی بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به آریتمی هستند؟

آریتمی دلایل مختلفی دارد. ممکن است مادرزادی باشد یعنی از بدو تولد وجود داشته باشد. یا ممکن است به دلیل عوامل محیطی مانند استرس عاطفی یا روانی ایجاد شود.

انتخاب سبک زندگی نامناسب مانند استعمال سیگار، مصرف الکل، نوشیدن زیاد قهوه، استرس و سوء مصرف مواد می‌تواند شانس ابتلا به آریتمی را افزایش دهد.

آریتمی همچنین می‌تواند به دلیل بیماری‌های دیگری مانند بیماری عروق کرونر، اختلالات دریچه‌ای، عدم تعادل الکترولیت‌ها در خون (مانند سدیم یا پتاسیم)، تغییر در عضله‌ی قلب، آسیب ناشی از حمله‌ی قلبی، روند بهبودی بعد از عمل قلب، نارسایی قلب، فشار خون بالا، پرکاری تیروئید یا دیابت کنترل نشده نیز ایجاد شود.

از دیگر افرادی که در معرض خطر آریتمی هستند می‌توان به افراد با سن بالای ۶۵ سال، افراد دارای ناهنجاری‌های ژنتیکی ارثی و افراد دارای اضافه وزن اشاره کرد.

جالب است بدانید که ضربان قلب نامنظم می‌تواند در قلب طبیعی و سالم نیز رخ دهد.

در قلب شما آریتمی از کجا شروع می شود؟ آیا انواع مختلف آریتمی را می‌شناسید؟

ضربان قلب طبیعی بین ۵۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است. ورزشکاران حرفه‌ای معمولا دارای ضربان قلب کم‌تر از ۶۰ بار در دقیقه هستند. شما می‌توانید سرعت ضربان قلب خود را با شمارش نبض خود در یک دقیقه حساب کنید. می‌توانید نبض خود را در مچ دست، قسمت داخلی آرنج و گردن لمس کنید. در آریتمی ممکن است قلب خیلی سریع، خیلی آهسته یا متناقض منقبض شود.

آریتمی تاکی کاردی یا سریع

آریتمی سریع (بیش از ۱۰۰ ضربان در دقیقه) تاکی کاردی نامیده می‌شود.

آریتمی برادی کاردی یا آهسته

آریتمی آهسته (آهسته‌تر از ۶۰ ضربان در دقیقه) برادیکاردی نامیده می‌شود. اختلال عملکرد گره سینوس، ضربان قلب آهسته به دلیل گره SA غیر طبیعی و بلوک قلبی از انواع برادی آریتمی هستند.

بعضی اوقات آریتمی‌های قلبی با توجه به منشاء آن‌ها به دو دسته‌ی آریتمی بطنی(با منشاء بطنی) یا آریتمی فوق بطنی(با منشاء مناطق بالای بطن یا دهلیز) طبقه بندی می‌شوند.

آریتمی فوق بطنی

نوعی از آریتمی که در دهلیزها(اتاقک‌های فوقانی قلب) شروع می‌شود. انواع آریتمی فوق بطنی شامل این موارد هستند: انقباضات زودرس دهلیزی (PAC)، تاکی کاردی پاروکسیسمال فوق بطنی (PSVT)، تاکی کاردی با ورود مجدد در گره AV یا (AVNRT)، تاکی کاردی دهلیزی، فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی و سندروم ولف پارکینسون وایت (WPW).

آریتمی بطنی

این آریتمی از بطن‌ها (اتاقک‌های تحتانی قلب) شروع می‌شود. انواع آریتمی بطنی شامل این موارد است: انقباضات زودرس بطنی (PVC)، تاکی کاردی بطنی (V-tach)، فیبریلاسیون بطنی (V-fib) و سندروم QT طولانی.

آریتمی چه علائمی را ایجاد می‌کند؟

بیش‌تر آریتمی‌ها ساکت هستند و علامتی ایجاد نمی‌کنند، اما ممکن است خطر سکته‌ی مغزی یا ایست قلبی را افزایش دهند. در ایالات متحده، سالانه بیش از ۸۵۰/۰۰۰ نفر به علت آریتمی در بیمارستان بستری می‌شوند. پزشک می‌تواند با گرفتن نبض یا از طریق الکتروکاردیوگرام (ECG) ضربان قلب نامنظم را هنگام معاینه‌ی بدنی تشخیص دهد. علائمی که در افراد مبتلا به آریتمی دیده می‌شود شامل موارد زیر است:

• تپش قلب (فرد افزایش ضربان قلب یا تکان خوردن در قفسه‌ی سینه را احساس می‌کند. برخی افراد این احساس را تجربه می‌کنند که گویی قلب در حال دویدن یا کنده شدن از قفسه‌ی سینه است).
• ضربان قلب خیلی آهسته
• ضربان قلب نامنظم
• مکث بین ضربان‌های قلب
• احساس فشار و ناراحتی در قفسه‌ی سینه
• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• غش
• تنگی نفس
• ضعف یا خستگی
• درد قفسه‌ی سینه
• اضطراب
• تعریق فراوان

اگر به طور ناگهانی یا به طور مکرر هر یک از علائم بالا را تجربه کردید فورا به پزشک مراجعه کنید. زیرا برخی از انواع آریتمی‌ها می‌توانند کشنده باشند.

آریتمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص آریتمی یا تعیین علت آن آزمایشاتی انجام می‌شود. این تست‌ها شامل الکتروکاردیوگرام، مانیتور هولتر، تست ورزش، اکوکاردیوگرام، کاتتریزاسیون قلبی، مطالعه الکتروفیزیولوژی (EPS)، عکس اشعه‌ی ایکس قفسه‌ی سینه و معاینه‌ی بالینی هستند.

اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ایجاد آریتمی

عوامل زیادی وجود دارد که می‌توانند قلب را تحریک کرده و باعث ایجاد آریتمی شوند. لذا عاقلانه‌ترین کار اجتناب از عوامل ایجاد کننده و عوامل تشدید کننده است.

از روبرو شدن با محرک‌ها خودداری کنید

موارد مانند نیکوتین، کافئین، برخی داروهای بدون نسخه و الکل می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند و باعث تحریک ایجاد آریتمی شوند. برخی داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی حاوی ترکیباتی هستند که باعث نامنظمی ضربان قلب می‌شوند. برچسب داروها را با دقت بخوانید و از پزشک یا داروساز خود بپرسید که چه داروهایی برای شما مناسب است.

شیوه‌ی زندگی خود را تغییر دهید

اگر متوجه شدید که آریتمی شما با فعالیت‌های خاصی بیش‌تر رخ می‌دهد، باید از انجام آن‌ها خودداری کنید.

اگر سیگار می‌کشید، در اسرع وقت استعمال دخانیات را متوقف کنید.

مصرف الکل را محدود کنید.

استفاده از کافئین را محدود یا متوقف کنید. برخی افراد نسبت به کافئین حساس هستند و هنگام استفاده از محصولات کافئینی (مانند چای، قهوه، نوشابه و برخی از داروهای بدون نسخه) ممکن است متوجه تشدید علائم شوند.

ورزش کردن را در برنامه‌ی هفتگی خود قرار دهید.

کلسترول و فشار خون خود را کنترل کنید.

در رژیم غذایی خود مقدار زیادی سبزیجات، میوه و منابع پروتئین گیاهی را قرار دهید و از چربی‌های اشباع و ترانس پرهیز کنید.

مصرف امگا ۳ را در برنامه غذایی خود قرار دهید. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است خطر مرگ ناگهانی قلبی را کاهش دهند. اسیدهای چرب امگا ۳ را می‌توانید در ماهی‌های چرب آب‌های سرد مانند ماهی سالمون، ساردین و شاه ماهی پیدا کنید. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند دو بار در هفته از ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ استفاده کنید.

درمان آریتمی

بسته به نوع و شدت ضربان قلب نامنظم و اینکه چه عواملی باعث ایجاد آریتمی شده است، درمان‌های مختلفی وجود دارد. درمان‌ها می‌توانند شامل دارو درمانی، ایجاد تغییر در شیوه‌ی زندگی و انجام اقدامات جراحی باشند.

چه داروهایی برای درمان آریتمی استفاده می شود؟

داروهای بسیاری برای درمان انواع مختلف تاکی کاردی موجود است. برای به حداقل رساندن عوارض، مصرف هر داروی ضد آریتمی دقیقا مطابق دستور پزشک بسیار مهم است. برخی از این داروها عبارتند از:

داروهای ضد آریتمی

این داروها ضربان قلب را کنترل می‌کنند.

داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت

این داروها خطر لخته شدن خون و سکته‌ی مغزی را کاهش می‌دهند. این داروها شامل وارفارین یا آسپرین است که در مبتلایان به فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می‌شود.

شوک قلبی یا کاردیوورژن چیست؟

اگر داروها نتوانند ریتم قلبی نامنظم را کنترل کنند (مانند فیبریلاسیون دهلیزی)، ممکن است لازم شود شوک قلبی ایجاد شود. پس از تجویز بیهوشی کوتاه مدت، شوک الکتریکی به دیواره‌ی قفسه‌ی سینه فرد داده می‌شود که قلب را همزمان و هماهنگ می‌کند و اجازه می‌دهد ریتم طبیعی قلبی مجدد شروع شود.

ضربان ساز (pacemaker) چیست؟

ضربان ساز وسیله‌ای است که برای ایجاد ضربان قلب منظم، ضربان‌های الکتریکی کوچکی را به عضله قلب می‌فرستد. pacemaker به مدیریت آریتمی و بهینه سازی عملکرد ضربان قلب کمک می‌کند. ضربان سازها مانع کاهش ضربان قلب می‌شوند. ضربان ساز دارای یک مولد پالس است (که در آن یک باتری و یک کامپیوتر کوچک قرار دارد). تکانه‌های تولیدی به وسیله‌ی مولد پالس از طریق یک سیم،‌ به عضله‌ی قلب می‌رسد.

دفیبریلاتور قابل کاشت قلبی (ICD) چیست؟

ICD یک وسیله‌ی پیشرفته است که برای درمان تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی که بسیار خطرناک هستند، استفاده می‌شود. این دستگاه به طور مداوم ریتم قلب را کنترل می‌کند و هنگامی که ریتم قلب بسیار سریع و غیرطبیعی شود آن را تشخیص می‌دهد. ICD با ارسال انرژی به عضله‌ی قلب باعث می‌شود قلب دوباره در یک ریتم عادی منقبض شود.

ابلیشن با کاتتر (Catheter Ablation) چیست؟

در ابلیشن با کاتتر، انرژی الکتریکی با فرکانس بالا از طریق یک کاتتر به ناحیه‌ای از بافت داخل قلب که باعث ایجاد ریتم غیر طبیعی قلب می‌شود، منتقل می‌شود. این انرژی مسیر ریتم غیر طبیعی را از بین می‌برد. برای دستیابی به درمان بهینه می‌توان ابلیشن با کاتتر را با سایر روش‌ها ترکیب کرد.

جراحی قلب و آریتمی

جراحی قلب برای اصلاح بیماری‌های قلبی که باعث ایجاد آریتمی می‌شوند، استفاده می‌شود. روش Maze نوعی جراحی است که برای اصلاح فیبریلاسیون دهلیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در طی این روش، یک سری برش در دهلیز راست و چپ ایجاد می‌شود تا محرک‌های الکتریکی در مسیرهای تعریف شده محصور شوند. ممکن است برخی از افراد بعد از این عمل به ضربان ساز احتیاج داشته باشند.